IBM-ը համակարգչային տեխնիկա և ծրագրային ապահովում արտադրող խոշորագույն ընկերություններից է։ Ընկերությունն ունի ավելի քան 100 տարվա տեխնոլոգիական առաջընթացի պատմություն։
Ընկերության արժանիքներից են մի շարք գիտական նորույթների հայտնագործումը և ամենօրյա կյանքում դրանց ներդրումը։ IBM-ի լաբորատորիաներում կատարված հայտնագործությունների համար տրվել է 5 Նոբելյան մրցանակ։
Ընկերության հիմնադրումը
Ընկերությունը 1896 թվականին հիմնադրել է Հերման Հոլերիթը, ով մասնագիտությամբ ինժեներ էր և ծնվել էր գերմանական ընտանիքում։ ԱՄՆ բնակչության հաշվառման բյուրոյում որպես վիճակագրագետ աշխատելուց նա նախագծեց և արտոնագրեց սարքավորում (տաբուլյատոր), որը կարող էր աշխատել ծակոտաքարտերի[1] հետ և վերծանել ու վերլուծել դրանց վրա գտնվող ինֆորմացիան։
Այդ հայտնագործության ներդրման արդյունքները շատ տպավորիչ էին։ Եթե նախկինում ինֆորմացիայի որոշակի քանակի մշակման և վերլուծության համար անհրաժեշտ էր 8 տարի, ապա Հերմանի շնորհիվ այդ նույն աշխատանքը հնարավոր դարձավ անել ընդամենը 1 տարում։ Մեկ տարվա ընթացքում էլեկտրական տաբուլյատորային համակարգով բնակչության վերահաշվարկ սկսեցին իրականացնել Կանադայում, Ֆրանսիայում, Իտալիայում, Ավստրիայում։ Գնահատելով իր հայտնագործության ներուժը՝ 1896 թվականին Հերմանը հիմնեց իր սեփական TMC (Tabulating Machine Company) ընկերությունը, որը զբաղվում էր տաբուլյատորների արտադրությամբ և վաճառքներով։
Հաշվարկային տեխնիկան ճիշտ ուղի է
1911 թվականին TMC-ը դարձավ կոնգլոմերատի մաս, որի կազմի մեջ էին մտնում նաև երեք այլ ընկերություններ։ Նրանք զբաղվում էին կշեռքների, մեխանիկական դանակների, պերֆորատորների և ժամանակաչափերի արտադրությամբ, որոնց միջոցով հնարավոր էր հաշվարկել գործարաններում բանվորների մուտք գործելու և դուրս գալու ժամերը։ Նոր ընկերությունը ստացավ CTR (Computing Tabulating Recording Corporation) անվանումը։ Առաջին հիմնադիրը դարձավ Չարլզ Ֆլինտը, որը 2,3 մլն դոլարով գնեց TMC-ը։ Այդ գումարից 1,2 մլն-ը ստացավ Հերմանը։
Հերման Հոլերիթի տաբուլյատորը
Երեք տարի անց Ֆլինտը որոշեց փոխանցել ղեկը Թոմաս Ուոթսոնին, որը մինչ այդ աշխատում էր National Cash Register Company-ում։ Այդ ընկերությունը զբաղվում էր դրամարկղային մեքենաների արտադրությամբ։ Ղեկավարության փոփոխությունից հետո CTR-ը սկսեց կենտրոնանալ բացառապես բիզնեսի համար սարքավորումների արտադրության վրա։ Ուոթսոնի ընտրած ռազմավարությունը թույլ տվեց ընկերությանն ընդամենը 4 տարվա ընթացքում կրկնապատկել եկամուտները՝ հասցնելով դրանք 9 մլն դոլարի, իսկ արդեն 1920 թվականին՝ 14 մլն դոլարի։
Մուտքը միջազգային շուկաներ
CTR-ի զարգացման հետ մեկտեղ ընդլայնվում էր նրա հաճախորդների ցուցակը, որոնց թվում էին նաև միջին և խոշոր բիզնեսի տարբեր ներկայացուցիչներ։ Ժամանակի ընթացքում ընկերությունը դուրս եկավ Եվրոպայի, Ասիայի, Հարավային Ամերիկայի և Ավստրալիայի շուկաներ։ Անհրաժեշտ էր ընդգծել ընկերության կարգավիճակը միջազգային շուկաներում։ 1924 թվականին ղեկավարությունը որոշեց վերանվանել ընկերությունը IBM-ի (International Business Machines Corporation)։
Եթե Մեծ դեպրեսիայի տարիներին ընկերություններից շատերը ստիպված էին կրճատել իրենց աշխատակազմը կամ լիովին փակել բիզնեսը, ապա IBM-ը ոչ միայն շարունակում էր կայուն զարգանալ, այլև հանդես եկավ նոր սոցիալական նախաձեռնություններով իր աշխատակիցների համար (ապահովագրություն, վճարովի արձակուրդներ և այլն)։ Բացի դրանից ընկերությանը հաջողվեց ստանալ բնակչության մասին տեղեկատվության հավաքագրման և վերլուծության պետական խոշոր պատվեր, որն անհրաժեշտ էր նոր սոցիալական ապահովագրության համակարգի համար։
Նոր պատմություն՝ նոր հաջողություններ
Արդեն 1940-ականների սկզբներին ընկերության տարեկան եկամուտը հասավ 38 մլն դոլարի։ IBM-ը ներկայացչություններ ուներ աշխարհի 79 երկրներում, որտեղ աշխատում էր ավելի քան 11 հազար մարդ։ Աստիճանաբար IBM-ը վերածվեց արդյունաբերական հսկայի, որը նախագծում և արտադրում էր հաշվարկային և էլեկտրական տարատեսակ սարքավորումներ։ Բացվեց ընկերության առաջին ինժեներական լաբորատորիան, իսկ 1944 թվականին Հարվարդի համալսարանի գիտնականների հետ համատեղ ստեղծվեց առաջին էլեկտրական հաշվողական մեքենաներից մեկը՝ Mark I-ը։
Երկու տարի անց IBM-ը ներկայացրեց իր առաջին առևտրային մոդելը՝ IBM 603 Multiplier-ը։ 1955 թվականին ստեղծվեց համակարգչային հիշողության բազային տեխնոլոգիան, որն օգտագործվում էր հետագա 20 տարիների ընթացքում։ Իսկ մեկ տարի անց ստեղծվեց արհեստական բանականության տեխնոլոգիայի վրա հիմնված առաջին համակարգչային ծրագիրը շախմատի համար։
Այդ իրադարձությունները նպաստեցին կազմակերպության արագ զարգացմանը։ Արդեն 50-ականների վերջին IBM-ի շրջանառությունը գերազանցեց 1 մլրդ դոլարը, իսկ Եվրոպայում օգտագործվող համակարգիչների 90 տոկոսը IBM-ի համակարգիչներն էին։
Harvard Mark I
Անհատական համակարգիչների ժամանակաշրջանը
IBM-ի նախագծած համակարգիչների, ծրագրային ապահովման և համակարգերի օգնությամբ իրականացվեց մարդու առաջին թռիչքը դեպի Լուսին։ Երկար ժամանակ ընկերությունը անմիջականորեն մասնակցել է ամերիկյան տիեզերական բազում ծրագրերի՝ օգնելով նրանց ուղարկել արբանյակներ և կառավարել տիեզերանավերի թռիչքները։
70-ականներին IBM-ը սկսեց արտադրել հիշողության նոր տեխնոլոգիայով աշխատող սարքավորումներ, ինչի շնորհիվ ընկերության եկամուտները հասան 7,5 մլրդ դոլարի, իսկ աշխատողների թիվը գերազանցեց 270 հազարը։
1981 թվականին IBM-ը ներկայացրեց իր առաջին անհատական համակարգիչը, որի նախագծման աշխատանքներին մասնակցեցին նաև այլ ընկերություններ։ Intel-ը նախագծեց պրոցեսորներ, իսկ դեռևս քիչ հայտնի Microsoft-ը ստեղծեց DOS անվամբ օպերացիոն համակարգը։ IBM-ը չարտոնագրեց իր նոր անհատական համակարգիչները։ Արդյունքում մրցակիցները սկսեցին պատճենել IBM-ի համակարգիչները, և ընկերության դիրքերը խախտվեցին համակարգիչների շուկայում։
Ճգնաժամից դուրս գալը
Անհատական համակարգիչների շուկայում 90-ականների կրած պարտությունից հետո, IBM-ը որոշում կայացրեց թողնել օգտատերերի շուկան և զբաղվել գիտական աշխատանքներով ու բիզնես ոլորտի նվաճմամբ։ Այդ պատճառով վաճառվեց նոութբուքների արտադրությամբ զբաղվող ստորաբաժանումը (որը ձեռք բերեց Lenovo-ն), իսկ փոխարենը IBM-ը ձեռք բերեց խորհրդատվական բաժանմունք, որը հետագայում վերածվեց շահութաբեր բիզնեսի։ Այդպիսի որոշումը դարձավ երկարաժամկետ գերազանց քայլ, որը թույլ տվեց ընկերությանը հաղթահարել կախվածությունը անհատական համակարգիչների վաճառքներից։ Մյուս սեգմենտը, որը թիրախավորեց IBM-ը, դարձավ գիտական լաբորատորիաների և հետազոտական կենտրոնների համար գերհզոր համակարգիչների արտադրությունը։
IBM-ն այսօր
Այսօր IBM-ը շարունակում է մնալ համակարգչային սերվերների արտադրության առաջատարը, որոնք օգտագործում են աշխարհի ընկերությունների մեծ մասը։ Ընկերությունը շարունակում է տեղ գտնել ամենաշահութաբեր ամերիկյան ընկերությունների ցուցակում։ IBM-ում աշխատում են ավելի քան 3000 գիտությունների դոկտորներ։ Ընկերությունն ունի 12 հսկայական հետազոտական կենտրոններ և հանդիսանում է արտոնագրերի ռեկորդակիր ամբողջ աշխարհում։
Ճիշտ ընտրված ռազմավարությունները, իրավիճակը վերլուծելու և կառավարելու ունակությունը և զագացման նոր ուղղություններ որոշելու հմտությունը թույլ տվեցին IBM-ին դառնալ այն եզակի ընկերություններից, որոնք ոչ միայն կարողացան դիմակայել շուկայական ցնցումներին, այլև պահպանել դիրքերը շուկայում։
[1] Թղթից, ստվարաթղթից և պլաստմասսայից պատրաստվող ինֆորմացիայի կրիչ
