Գործազրկության «համավարակը»

Կորոնավիրուսի համավարակը կտրուկ փոխել է տնտեսական կյանքը ողջ աշխարհում: Համավարակի առաջացրած բացասական տնտեսական հետևանքների մեծ մասը փոխանցվում է աշխատողներին, քանի որ հանրային առողջության պահանջով ձեռնարկությունները ստիպված փակվել կամ փակվում են կամ կրճատում ծախսերը աշխատակիցներին ազատելու միջոցով:

Մինչ այժմ աշխատատեղերի ամենաշատ կորուստները գրանցվել են արտադրական և սպասարկման ոլորտներում, ներառյալ հասարակական սնունդը, տրանսպորտը, մանրածախ առևտուրը և մշակող արդյունաբերությունը: Աշխատատեղերի կրճատումներ կան նաև կրթության, ժամանցի, կառավարման ոլորտներում և նույնիսկ առողջապահական ծառայությունների աշխատողների մասով։

Միլիոնավոր ամերիկացիներ և եվրոպացիներ, ովքեր կորցրել են իրենց աշխատանքը կորոնավիրուսի համավարակի հետևանքով ձեռնարկությունների կանգնելու կամ փակվելու արդյունքում, գործազրկության նպաստ ստանալու համար դիմել են պետական կառույցներին։ Ըստ ԱՄՆ աշխատանքի նախարարության տվյալների՝ մարտի վերջին շաբաթվա ընթացքում աշխատանքի բորսա ստիպված է եղել դիմել 6,6 մլն ամերիկացի։ Գործազրկության նպաստի համար առաջին անգամ դիմող ամերիկացիների թիվը մարտի երրորդ շաբաթվա ընթացքում 282 հազարից աճել է մինչև 3,28 միլիոն մարդու: Դա 1967 թվականից ի վեր գրանցված ամենաբարձր ցուցանիշն է: Այս ռեկորդային թվերն անհամեմատ գերազանցում են ամենավատատես փորձագետների կանխատեսումները: Ընդհանուր առմամբ, մարտի երկրորդ կեսին ավելի քան 10 միլիոն ամերիկացիներ դիմել են գործազրկության նպաստ ստանալու համար:

ԱՄՆ-ում գործազուրկների թվի շատ թույլ տվյալներ են հայտնվել այն բանից հետո, երբ եվրոպական երկրները մեկը մյուսի հետևից հրապարակեցին իրենց աշխատաշուկաների ոչ պակաս մռայլ վիճակագրությունը: Եվ սա չնայած նրան, որ եվրոպական մի շարք երկրներում ձեռնարկատերերին ցուցաբերվող աջակցության ծրագրեր են հայտարարված, որպեսզի ձեռնարկատերերը չհեռացնեն իրենց աշխատակիցներին, այլ նրանց ուղարկեն տուն՝ վճարովի արձակուրդի:

Մարտի երկրորդ կեսին մոտ 4 միլիոն ֆրանսիացի, այսինքն՝ մասնավոր հատվածում զբաղված մոտավորապես յուրաքանչյուր հինգերորդը դիմել է գործազրկության ժամանակավոր նպաստ ստանալու համար:

Իսպանիայում, որը Միացյալ Նահանգներից հետո կորոնավիրուսով վարակման հաստատված դեպքերի թվով երկրների ցանկում երկրորդն է, գրանցվել է գործազրկության պատմական ռեկորդային աճ: Մարտին ավելի քան 800 հազար մարդ կորցրել է աշխատանքը:

Կորոնավիրուսի համավարակի ի հայտ գալու ժամանակ Պիրենեյան թերակղզում գործազրկության մակարդակն արդեն հասել էր 14%-ի: Հատկանշական է, որ գրեթե բոլոր նոր գործազուրկներն աշխատում էին ժամանակավոր պայմանագրերով: Իսպանիայում նման աշխատողները երկրի աշխատուժի ընդհանուր թվի ավելի քան քառորդ մասն են կազմում:

Մեծ Բրիտանիայում գործազրկության նպաստ ստանալու համար դիմել է շուրջ մեկ միլիոն մարդ, իսկ Իռլանդիայում՝ մեկ շաբաթից պակաս ժամանակահատվածում գրեթե 34 հազար ընկերություն մասնակցել է աշխատատեղերի պահպանմանն ուղղված կառավարության ծրագրին:

Չնայած շատ երկրներ փորձել են տարբեր մեթոդներով կանխել աշխատանքից զանգվածային հեռացումները, այնուամենայնիվ, աշխատատեղերի փակման «համավարակից» խուսափել չի հաջողվել: Եվ այս ամենը տեղի է ունենում կորոնավիրուսի համավարակի ֆոնի վրա, որն արդեն վարակել է ավելի քան մեկ միլիոն մարդու և խլել ավելի քան 70 հազար մարդու կյանք:

Ինքնամեկուսացման, իշխանությունների կողմից սահամանափակումների և կարանտինի հետևանքով շատ ձեռնարկություններ են փակվել: Փաստացի միջազգային առևտուրը դադարել է, ֆինանսական շուկաների գործունեությունը՝ սառել: Համաշխարհային անկման վերաբերյալ «մռայլ» կանխատեսումները, որոնց համաձայն՝ կորոնավիրոսի հետևանքով տնտեսական անկումը 2009թ․-ի ճգնաժամից կլինի շատ ավելի խորը, սկսել են իրականություն դառնալ: Իսկ հումքի գների անկումից և դոլարի նկատմամբ տարբեր երկրների արժույթների արժեզրկումից հետո զարգացող տնտեսություններում ի հայտ են եկել պարտքային ճգնաժամի ամեն օր ավելացող վախեր:

Կորոնավիրուսի առաջացրած տնտեսական հետևանքներն իրենց արտացոլումն են գտել նաև վիրտուալ տիրույթում։ Մասնավորապես՝ ԱՄՆ-ում «գործազրկություն» բառով Google-ում որոնման հարցումներն ավելի հաճախակի են դարձել, քան 2008թ․-ի ֆինանսական ճգնաժամի ժամանակ: Ըստ Alphabet-ի՝ մարտի սկզբից մինչև մարտի 20-ն ընկած ժամանակահատվածում Google որոնողական համակարգում «գործազրկություն» բառով հարցումների քանակը գերազանցել է 2010 թվականի հուլիսի նմանատիպ հարցումների քանակը, երբ ԱՄՆ գործազրկության մակարդակը 9,5% էր, և 14,6 միլիոն մարդ աշխատանք էր փնտրում:

Հայաստանը ևս անմասն չի մնացել կորոնավիրուսի համավարակի առաջացրած տնտեսական հետևանքներից։ Սակայն քանակական որևէ գնահատական չկա, թե կորոնավիրուսի հետևանքով Հայաստանում քանի մարդ է կորցրել աշխատանքը։ Համենայն դեպս մյուս երկրների նման Հայաստանի պատկան կառույցները որևէ վիճակագրություն առայժմ չեն ներկայացրել։ Ակնհայտ է, որ բացի որոշ հիմնական ոլորտներից հատկապես տուժել են օրավարձով աշխատողները։ Նման վիճակագրության առկայությունը հնարավորություն կտա ավելի հասցեական դարձնել կառավարության կողմից իրականացվող սոցիալական աջակցության ծրագրերը, ինչն էլ կբարձրացնի դրանց արդյունավետությունը։

Google որոնողական համակարգում «գործազրկություն» բառով որոնումների քանակը Հայաստանում նույնպես աճել է մարտ ամսին։

«գործազրկություն» բառով որոնումների հաճախականությունը վերջին 30 օրվա ընթացքում

Այս գծապատկերները ցույց են տալիս, թե որքան հաճախ է կոնկրետ տերմինը՝ տվյալ դեպքում «գործազրկություն» բառը, որոնվում ընդհանուր հարցումների քանակի համեմատ:

«գործազրկություն» բառով որոնումների հաճախականությունը վերջին 7 օրվա ընթացքում