Նոր աշխատատեղերի ստեղծումը և դրա միջոցով զբաղվածության ավելացումը գրեթե բոլոր քաղաքական ուժերի նախընտրական ծրագրերի առանցքային կետերից է։ Իսկ այդ քաղաքականության արդյունքները չափելու համար դրա կողմնակիցները օգտագործում են միայն նոր ստեղծված աշխատատեղերի թիվը։
Սակայն աշխատատեղերի քանակը մեծացնող քաղաքականությունը վտանգավոր և սխալ նպատակ է: Իսկ սխալ նպատակը սխալ ճանապարհով է տանում: Աշխատատեղերի ստեղծմանը միտված քաղաքականությունը, առանց աշխատանքի արտադրողականությունը բարձրացնելու նպատակը հետապնդելու, նման է առանց սննդակարգին ուշադրություն դարձնելու նիհարելու փորձին։: Արդյունքը կարող է լինել ավելի վատ, քան այդ քաղաքականությունը սկսելու պահին: Չնայած այս պարզ ճշմարտությանը՝ մի շարք քաղաքական գործիչներ բազմիցս գրավել են ընտրողների ուշադրությունը՝ խոստանալով ստեղծել ավելի շատ աշխատատեղեր: Եվ ընտրազանգվածը «զարմանալի» կերպով ամեն անգամ խաբվում է և ձայն տալիս այդ քաղաքականության իրագործումը խոստացողներին: Իրականում շատ աշխատատեղեր ստեղծելու խենթ «մրցավազքը» վատ նպատակ է:
Հասարակության մի մասը հետևում է հետևյալ տրամաբանությանը․ ինչքան շատ աշխատատեղ ստեղծվի, այդքան շատ մարդ աշխատավարձ կստանա։ Ավելի շատ աշխատավարձերը ենթադրում են, որ ավելի շատ թվով մարդիկ իրենց եկամտի մի մասը կծախսեն ապրանքներ և ծառայություններ գնելու վրա: Սա կմեծացնի արտադրված ապրանքների և ծառայությունների ընդհանուր քանակը, ինչը կհանգեցնի ՀՆԱ-ի աճին և տնտեսական զարգացմանը: Հետևաբար, աշխատատեղերի քանակի ավելացումը երկրի տնտեսական աճը խթանելու անսպառ միջոց է:
Այս տրամաբանության խնդիրը նրանում է, որ ՀՆԱ-ի քանակական ավելացումը բնորոշվում է որպես տնտեսական զարգացում։ Սակայն տվյալ դեպքում ՀՆԱ-ի քանակական ավելացումը երկրի համար ենթադրում է միայն ծախսերի ավելացում։ Կառավարության ստեղծած յուրաքանչյուր աշխատատեղ պահանջում է ծախսեր։ Հաճախ այդ միջոցները վերցվում են փոխառությամբ (տոկոսներով)՝ նոր աշխատատեղերի ստեղծելու համար։ Հետագայում այդ փոխառությունների մարումը կարող է ստեղծել լրացուցիչ խնդիրներ ինֆլյացիայի տեսքով, երբ կառավարությունները դիմում են փող տպելու քաղաքականությանը։
Կառավարության համար աշխատատեղերի ստեղծումը բարդ գործ չէ։ Առաջինը՝ պետք է հարկել բնակչության եկամուտները և ստեղծել դրամական ֆոնդ։ Երբ ֆոնդը ստեղծվում է, քաղաքական գործիչները հնարում են նախագծեր, որոնք ունեն աչքի ընկնող մեծ ազդեցություն։ Որքան քաղաքական գործիչները շատ են ցույց տալիս «տնտեսագիտական արհեստավարժություն», այնքան ավելի շատ ձայներ նրանք կստանան հաջորդ ընտրություններին։ Այնուամենայնիվ, պետք է ուշադիր լինել և տեսնել, որ տվյալ գործընթացում ուղղակի տեղի է ունեցել պարզապես հարստության վերաբաշխում։ «Փոսեր փորելու» ճանապարհով զբաղվածությունն ավելացնելը չի ստեղծում հարստություն։ Իրական հարստությունը ստեղծվում է այն ժամանակ, երբ բարձրանում է աշխատողների արտադրողականությունը և ստեղծվում է ավելի մեծ ծավալի արտադրանք ավելի քիչ ծախսերով։
Քաղաքական գործիչների օգտին է նաև այն փաստը, որ մարդիկ, ովքեր աշխատում են նոր ստեղծված աշխատատեղերում (օրինակ` կառուցում են կամուրջներ), ակնհայտորեն տեսանելի են: Սակայն հարկման «շնորհիվ» բնակչության մոտ ավելի քիչ գումարներ են մնում։ Եվ մարդիկ չեն տեսնում այն չկառուցված գործարանները, չարտադրված ապրանքներն ու ծառայությունները, որոնք կարող էին ստեղծվել, եթե մարդկանց ավելի շատ եկամուտներ մնար։
Աշխատատեղերի ավելացմանն ուղղված քաղաքականության արդյունքում ռեսուրսները արդյունավետ օգտագործողների ձեռքերից տեղափոխվում են անարդյունավետ օգտագործողների ձեռքերը: Զբաղվածություն ապահովելու անվան տակ մարդկանց տալիս են այնպիսի աշխատանքներ, որոնք ավելի լավ կարող են իրականացվել աշխարհագրական այլ վայրերում կամ եթե այդ գործերը կատարվեին ժամանակակից սարքավորումներով: Սա ոչ այլ ինչ է, եթե ոչ հարկադիր աշխատատեղ ստեղծելու ամենաուղղակի ձևը: Այդպիսի ճանապարհը կբերի նրան, որ պետական միջոցները կվատնվեն և դեֆիցիտային բնական ռեսուրսները կսպառվեն։
Տնտեսական գործունեությունը պետք է իրականացվի, եթե այն օգուտներ է բերում։ Պետք չէ իրականացնել տնտեսական գործունեություն, որը միայն զբաղվածություն է ապահովում։ Գործունեությունը, որը նպատակադրում է ստեղծել շատ աշխատատեղեր, որպես կանոն աշխատատար են և թանկարժեք։ Եվ ի՞նչ իմաստ կա ստեղծել ավելի շատ աշխատատեղեր, եթե աշխատավարձի բարձրացումը «փոխհատուցվելու» է ինֆլյացիայի աճով։ Նոր աշխատատեղերից օգուտ կստանան շատ քչերը, երբ ինֆլյացիայի բեռը պետք է կրեն բոլորը։
Ազատ շուկայում այդ քաղաքականության իրականացումն անիմաստ է
Ազատ շուկաները ապահովում են աշխատավարձերի ձևավորման լավագույն մեխանիզմները։ Յուրաքանչյուր աշխատող վարձատրվում է ըստ իր աշխատանքի և հմտությունների։ Գործազրկությունն առաջանում է պետական անհեռատես քաղաքականության պատճառով, երբ պետական և քաղաքական գործիչները պնդում են, որ աշխատատեղերը պետք է ստեղծվեն որոշակի վայրերում և պետք է լինի նվազագույն աշխատավարձի որոշակի մակարդակ։ Սակայն կառավարությունը այս քայլով ընդամենը գրավում է ավելի մեծ թվաքանակով խմբերի ուշադրությունը։
Իրականում զբաղվածությունը տնտեսական գործունեության անուղղակի արդյունքն է։ Դրա հետապնդումը, որպես հիմնական նպատակ, բերում է բացասական հետևանքների։ Լրիվ զբաղվածության նպատակը չպետք է հետապնդվի անկախ աշխատանքի արտադրողականության բարձրացումից։ Զբաղվածությունը լավ է միայն այն դեպքում, եթե այն ուղեկցվում է աշխատանքի արտադրողականության ավելացմամբ։
