Հարստության ճեղքվածքը

Հեղինակ՝   Արտյոմ Աշիգով

Եթե տնտեսագետ Կառլ Մարքսը այսօր կենդանի լիներ, նա անհապաղ կմատնանշեր, որ իր պնդումը ճիշտ էր․ ժամանակին նա նկատել էր, որ «կրոնը և ռասան էական չեն։ Աշխարհում առկա է մեկ ճակատամարտ, ճակատամարտ հարուստների և աղքատների միջև։ Իսկ մնացած ամեն ինչը նախատեսված է միայն աղքատների ուշադրությունը կարևոր հարցերից շեղելու կամ դրանք թաքցնելու համար»։

 

Ամբողջ աշխարհը (այդ թվում՝ նաև ԱՄՆ-ն) բախվում է հարստության բաշխման անհավասարության խնդրին։ Աշխարհի հարստության մեծ մասը կենտրոնացած է փոքրաթիվ խմբի ձեռքերում՝ առաջացնելով հարստության ճեղքվածք։ Հարստության ճեղքվածքը մի իրավիճակ է, երբ մարդկանց փոքր խումբը վերահսկում կամ տիրապետում է հարստության մեծ մասին, իսկ մեկ այլ, շատ ավելի մեծաքանակ խումբը հազիվ է գոյատևում։ Հարստության միջև այդ խզումը արտացոլվում է ինչպես ակտիվների, այնպես էլ եկամուտների բաշխման մեջ։

 

Բնության օրենքները չեն ապահովում հարստության հավասար բաշխումը։ Որոշ մարդիկ ունեն բնատուր տաղանդ ու ավելի աշխատասեր են այլ մարդկանց համեմատ և հետևաբար ունեն ավելի մեծ հարստություն։ Այնուամենայնիվ, բարեկեցության մակարդակի միջև խզումը կարող է կապ ունենալ նաև համակարգային կոռուպցիայի հետ, որը մեծացնում է հարուստ մարդկանց էլ ավելի հարստանալու շանսերը։

 

Մյուս կողմից հարուստները «խաղում են» այլ կանոններով և քիչ հավանական է, որ մարդիկ, ովքեր ծնվել են հարուստ ընտանիքում, կդառնան աղքատ կամ հակառակը։ Ճիշտ է, որ բավական մեծ թվով մարդիկ միլիոնատեր կամ միլիարդատեր են։ Սակայն այդպիսին դառնալու շանսերը բավական մշուշոտ են։ Մեծ է հավանականությունը, որ մարդկանց մեծամասնությունը մահանալու է միևնույն տնտեսական դասում, որին նա դասվում էր ծնվելու պահին։

 

Հարստության բաշխումը բավական նման է Պարետոյի սկզբունքին: Ազգությամբ իտալացի տնտեսագետը ձևակերպեց մի կանոն, որը կոչվում է 80/20-ի սկզբունք։ Այդ կանոնը կիրառվում է շատ դեպքերում (սկզբնապես ասվում էր, որ ջանքերի 20 տոկոսը բերում է 80 տոկոս արդյունք, իսկ ջանքերի մնացած 80 տոկոսը՝ ընդամենը 20 տոկոս արդյունք, այդ թվում՝ նաև եկամուտների պարագայում։ Նա պնդում էր, որ համաշխարհային հարստության 80 տոկոսը գտնվում է աշխարհի բնակչության ընդամենը 20 տոկոսի ձեռքերում։ Դա, իհարկե, կարող է նյարդայնացնել սովորական/միջին խավին պատկանող մարդուն, քանի որ նա կարծում է, որ այդպիսի բաշխումը արդարացի չէ։

 

Այս օրերին հարստության բաշխումը կարող է ավելի դաժան կամ անարդար թվալ, քանի որ ըստ ունեցվածքի դասակարգման՝ վերին շերտում պատկանող 1 տոկոսը տիրապետում է աշխարհի ռեսուրսների 45 տոկոսից ավելին։

 

Եթե հաշվի առնվի միայն բնակչության ամենահարուստ 10 տոկոսի եկամուտները, ապա նրանք ունենում են 16 անգամ ավելի շատ եկամուտներ, քան բնակչության ստորին 10 տոկոսը։ Այդպիսի վիճակագրական տվյալները վերաբերում են նաև այնպիսի երկրներին, ինչպիսին է ԱՄՆ-ն, որն ունի իրավունքների պաշտպանության բավական զարգացած համակարգ։ Երրորդ աշխարհի երկրներում հարստության բաշխումն էլ ավելի վատ է։ Այդ երկրներում մարդկանց մի խումբ վերահսկում է ամեն ինչ, իսկ մնացածները աշխատում են նրանց համար։

 

Շատ թվով մարդիկ կարծում են, որ հարստության ճեղքվածքը կարելի է փոքրացնել հարկային քաղաքականության միջոցով, սակայն միևնույն ժամանակ էլ համոզված են, որ ամեն ինչ իրենց դեմ է։ Նրանք կարծում են, որ կառավարությունը չի հետևում պրոգրեսիվ հարկմանը, և հարուստները չեն հարկվում այն չափով, ինչքան որ պետք է։

 

Եկամտային հարկը, որը աղքատների նկատմամբ կիրառվող հիմնական հարկատեսակն է, սովորաբար ավելի բարձր է, քան հարուստների նկատմամբ կիրառվող դրույքաչափերն են։ Հարուստները ձևավորում են իրենց եկամուտների մեծ մասը կապիտալի հավելաճի միջոցով, ինչի նկատմամբ կիրառվող հարկը (ի դեպ, Հայաստանում չի կիրառվում), սովորաբար ավելի ցածր է, քան եկամտահարկը։ Հարկային օրենքներում այնքան շատ են բացերը, որ դրանք հաճախ համեմատում են շվեյցարական պանրի հետ։ Զարգացած երկրներում հարուստները հիմնականում վճարում են 10-20 տոկոսի միջակայքում հարկեր, երբ աղքատները հարկվում են ավելի բարձր դրույքաչափով։

 

Շատերը հարստության ճեղքվածքը համարում են կապիտալիզմի թերություններից մեկը, սակայն չպետք է մոռանալ, որ գյուտերի մեծամասնությանը մարդիկ պարտավոր են կապիտալիզմին։ Պետք է հիշել նաև, որ սոցիալիզմի պարագայում այդ ճեղքվածքը շատ ավելի մեծ էր, քանի որ մարդկանց շատ ավելի փոքրաթիվ շրջանակ էր գտնվում «սննդային բուրգի» գագաթին:

Դիտվել է՝ * անգամ

Լրահոս

  • 2021-06-25
  • Տնտեսական ակտիվության ցուցանիշը՝ 4,3%
  • 2021-06-24
  • Կորոնավիրուսի տնտեսական հետևանքների չեզոքացման 23-րդ միջոցառման շրջանակում աջակցությունը կշարունակվի
  • 2021-06-24
  • «Արտեկ փովեր սիստեմա» ընկերությունը «Ալյանս» ԱՏԳ-ում կիրականացնի անօդաչու թռչող սարքերի արտադրության գործունեություն
  • 2021-06-23
  • Հունվար-ապրիլին արտերկրից Հայաստան դրամական փոխանցումները 29.1%-ով աճել են
  • 2021-06-22
  • Տեղաբաշխվել են պետական կարճաժամկետ պարտատոմսեր
  • 2021-06-22
  • Մայիսին՝ ապրիլի համեմատ, գրանցված աշխատատեղերն ավելացել են շուրջ 8.5 հազարով
  • 2021-06-18
  • 4.1 մլրդ դրամի գերավճարի գումարները վերադարձվել են 29 306 հարկ վճարողներին
  • 2021-06-18
  • Հայաստան զբոսաշրջային այցելությունները ապրիլ ամսին կազմել են 41,881, իսկ մայիսին՝ 52,908
  • 2021-06-17
  • ԱԺ Ֆինանսավարկային և բյուջետային հարցերի մշտական հանձնաժողովն ամփոփել է աշխատանքները
  • 2021-06-16
  • ԿԲ-ը վերանայել է գնահատականը, կանխատեսում է 4.6 տոկոս տնտեսական աճ
  • 2021-06-15
  • Արտաքին հատվածից ՀՀ տնտեսության վրա ակնկալում է էական գնաճային ազդեցություն
  • 2021-06-15
  • Վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքը բարձրացվել է 0.5 տոկոսային կետով
  • 2021-06-14
  • Կապի ոլորտում փորձ է արվում ներդնել շարժական կապի լայնաշերտ 5G տեխնոլոգիաները
  • 2021-06-10
  • Համաշխարհային բանկը 2021թ․ Հայաստանում կանխատեսում է 3.4% տնտեսական աճ
  • 2021-06-09
  • Համաշխարհային բանկը գլոբալ տնտեսության համար 5,6% աճ է կանխատեսում
  • 2021-06-04
  • Սպառողական շուկայում 12-ամսյա գնաճը կազմել է 5.9%
  • 2021-06-03
  • Կառավարությունն ընդունել է ՀՀ-ից մի շարք ապրանքների արտահանման ժամանակավոր արգելք կիրառելու մասին որոշում
  • 2021-06-03
  • Գործադիրը հաստատել է ՀՀ-ում ինտենսիվ այգեգործության զարգացման ծրագիրը
  • 2021-06-02
  • Քննարկվել են տնտեսական ոլորտին վերաբերող տարեկան կատարողականները
  • 2021-06-01
  • 2020թ. պետական բյուջեի կատարման մասին տարեկան հաշվետվության քննարկումներ ԱԺ-ում
  • 2021-06-01
  • 2021թ. 5 ամիսներին ՊԵԿ-ն ապահովել է 618.4 մլրդ դրամ հարկային եկամուտ
  • 2021-06-01
  • Սոցիալական պաշտպանության համակարգի ախտորոշումը և ՔՈՎԻԴ-19-ի ազդեցությունը ՀՀ տնային տնտեսությունների վրա
  • 2021-05-31
  • ՕECD-ն զգուշացնում է գլոբալ տնտեսության անհավասարաչափ վերականգնման մասին
  • 2021-05-31
  • Տեղի ունեցել ՀՀ-ում Ֆինանսական կրթման ազգային ծրագրի մշակման և իրագործման հանձնաժողովի 17-րդ նիստը
  • 2021-05-31
  • Անշարժ գույքի շուկան դեռևս չի վերադարձել նախաքովիդյան վիճակին
  • 2021-05-26
  • Ուղեցույցներ ու իրազեկման թերթիկներ` տնտեսվարողների համար
  • 2021-05-25
  • Տնտեսական ակտիվության ցուցանիշը՝ 2,6%
  • 2021-05-25
  • Տեղաբաշխվել են պետական կարճաժամկետ պարտատոմսեր` 1 մլրդ դրամ ծավալով
  • 2021-05-24
  • 2021թ․ 1-ին եռամսյակում ՀՆԱ-ի աճը կազմել է – 3,3%
  • 2021-05-24
  • Մայիսի 24-ին կտեղաբաշխվեն պետական պարտատոմսեր․ ՀՀ ՖՆ
  • 2021-05-20
  • Նախագիծ անշարժ գույքի կառուցապատմամբ զբաղվող տնտեսավարող սուբյեկտների մոտ ԱԱՀ-ի և շահութահարկի մասով առաջացած խնդիրների լուծման համար
  • 2021-05-20
  • Պարզեցվել է տնտեսվարողներին անցումային գերավճարների վերադարձման կարգը
  • 2021-05-20
  • Հայաստանի բանկերի միությունն ամփոփել է համակարգի առաջին եռամսյակի ցուցանիշները
  • 2021-05-19
  • ԿԲ-ը հրապարակել է 2021թ. մայիսի 4-ի վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքի արձանագրությունը
  • 2021-05-18
  • 2020թ․ առաջին երեք եռամսյակում ԿԲ-ն վարել է խթանող դրամավարկային քաղաքականություն
  • 2021-05-18
  • Տրանսֆերային գնագոյացման կարգավորումները՝ հարկային կարգապահության բարելավման միջոց
  • 2021-05-13
  • Գործադիրը հաստատել է ոռոգման համակարգի ֆինանսական առողջացման աջակցության 2021 թվականի ծրագիրը
  • 2021-05-13
  • Մարզպետարաններին կտրամադրվեն լրացուցիչ սուբվենցիաներ
  • 2021-05-13
  • Գիտաշխատողների աշխատավարձերն աստիճանաբար կբարձրանան
  • 2021-05-12
  • Տարեվերջին գնաճային ճնշումը Հայաստանում կթուլանա․ ԵԱԶԲ
  • 2021-05-11
  • Բնակչության ծերացումը կնվազեցնի գլոբալ տնտեսական աճը․ Moody’s
  • 2021-05-10
  • Գարնանացան հացահատիկային, հատիկաընդեղեն և կերային մշակաբույսերի արտադրության խթանման պետական աջակցության ծրագիր
  • 2021-05-07
  • ՊԵԿ-ը հրապարակել է զբոսաշրջության և առևտրական գործունեության վերաբերյալ հարկային ուղեցույցներ
  • 2021-05-07
  • Պարենային ապրանքների համաշխարհային գների աճը ապրիլին շարունակվել է
  • 2021-05-07
  • ԱՄՆ-ից սկսել են ավելի շատ փող ուղարկել Հայաստան
  • 2021-05-06
  • Օտարերկրյա ուղղակի ներդրումներն աշխարհում հակառեկորդ են սահմանել
  • 2021-05-05
  • Սպառողական շուկայում 12-ամսյա գնաճը կազմել է 6.2%
  • 2021-05-04
  • Զբոսաշրջության ոլորտի առավել ճշգրիտ վիճակագրական տվյալների հավաքագրում՝ ՍԷԿՏ համակարգի բարելավման միջոցով
  • 2021-05-04
  • 12-ամսյա բնականոն գնաճը ևս արագացել է՝ մարտի վերջին կազմելով 6.6%։
  • 2021-05-04
  • 2020-ին Հայաստանում անկանխիկ գործարքների ծավալը 37%-ով ավելացել է
  • 2021-05-04
  • Վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքը բարձրացվել է 0.5 տոկոսային կետով
  • 2021-05-04
  • ԵՄ երկրներում գրեթե 7 միլիոն աշխատատեղ է կրճատվել օդային ուղևորափոխադրումների դադարեցման պատճառով
  • 2021-05-03
  • Արցախում նվազագույն սպառողական զամբյուղի արժեքն աճել է
  • 2021-04-30
  • Մեկնարկել է «Ապագա Հայկականը» հանրային նախաձեռնությունը
  • 2021-04-28
  • 2021 թվականին ՀԿԵ-ն հիմնանորոգելու է 9,5 կմ երկաթուղային գծեր
  • 2021-04-27
  • Քննարկվել են Կառավարության առաջիկա քայլերը պետական պարտքի նվազեցման ուղղությամբ
  • 2021-04-27
  • ՊԵԿ-ն աջակցության ծրագրերի շրջանակում շուրջ 9 մլրդ դրամ է բաշխել տնտեսվարողներին
  • 2021-04-27
  • 2020թ. բյուջեի կատարման տարեկան հաշվետվությունը կառավարությունը խորհրդարան կներկայացնի մինչև մայիսի 1-ը
  • 2021-04-27
  • Քննարկվեցին փողերի լվացման և ահաբեկչության ֆինանսավորման դեմ պայքարին առնչվող հարցեր
  • 2021-04-26
  • Տնտեսական ակտիվության ցուցանիշը (2021թ․ հունվար-մարտ)՝ – 2,0%
  • 2021-04-23
  • ՎԶԵԲ-ը կաջակցի Հայաստանի ֆոնդային բորսային` մշակելու կապիտալի շուկայի զարգացման ռազմավարությունը
  • 2021-04-22
  • 6 ամսով երկարացվել է ժամանակավորապես ներմուծված ավտոմեքենաների՝ ԵԱՏՄ տարածքում մնալու ժամկետը
  • 2021-04-21
  • Համավարակից վերականգնումը կլիմայի փոփոխությանն ուղղված գործողություններին թափ հաղորդելու հնարավորություն
  • 2021-04-21
  • 2020թ. մարտի համեմատ եկամուտ ապահոված աշխատատեղերի քանակն ավելացել է շուրջ 2500-ով
  • 2021-04-21
  • Ապրիլի 19-ին տեղաբաշխվել են պարտատոմսեր
  • 2021-04-21
  • PwC-ն կազմել է ԿԲ թվային արժույթների գլոբալ վարկանիշը
  • 2021-04-21
  • Եկամտային հարկի գումարների վերադարձման դիմումներն անհրաժեշտ է ուղարկել էլեկտրոնային եղանակով
  • 2021-04-20
  • 2021թ․ 1-ին եռամսյակի ՏՏ ոլորտի խոշոր հարկ վճարողները
  • 2021-04-15
  • 2021թ. առաջին եռամսյակում 1000 խոշոր հարկ վճարողները
  • 2021-04-14
  • Շուրջ 4.7 մլրդ դրամ կորոնավիրուսի տնտեսական հետևանքների չեզոքացման 23-րդ միջոցառման շահառուներին
  • 2021-04-13
  • ՀՀ 2021թ․ թողարկված եվրապարտատոմսերը սկսել են շրջանառվել Հայաստանի ֆոնդային բորսայում
  • 2021-04-12
  • 2020թ․ ավանդներն ավելացել են 101 մլրդ դրամով կամ 2.9%-ով
  • 2021-04-09
  • Աշխատանքի առցանց հայտարարությունների վերլուծություն
  • 2021-04-09
  • Evocabank-ի պարտատոմսերը ցուցակվել են Հայաստանի ֆոնդային բորսայում
  • 2021-04-08
  • Գիտատեխնիկական ծրագրերի իրականացման համար կտրամադրվի հավելյալ գումար
  • 2021-04-08
  • ՀՀ կենտրոնական բանկը ՀՀ արտարժութային շուկայում կիրականացնի գործառնություններ
  • 2021-04-07
  • 2021թ․ ապրիլի 1-ի դրությամբ ավելացել է միկրոձեռնարկատերերի քանակը
  • 2021-04-07
  • Բեռնափոխադրումների անկում և ուղևորափոխադրումների աճ 2021թ․ առաջին եռամսյակում
  • 2021-04-07
  • 2020թ․-ին վճարային քարտերով գործարքների ծավալը 2019թ․-ի համեմատ ավելացել է 16.4%-ով
  • 2021-04-05
  • Սպառողական շուկայում 12-ամսյա գնաճը կազմել է 5.8%

    Ամենաընթերցված

    7 օր 30 օր