Հակակոռուպցիոն քաղաքականության Սինգապուրի օրինակը

1959թ. Սինգապուրի ինքնիշխանությունից հետո կոռուպցիայի դեմ պայքարը դարձավ կառավարության հիմնական խնդիրներից մեկը: Անկախացումից հետո կոռուպցիան բավականին տարածված էր, այն չէր համարվում հանցագործություն և կոռուպցիայի դեմ պայքարը թույլ էր: Պետական աշխատողներն ստանում էին ցածր աշխատավարձ, բնակչության մեծ մասը բավականաչափ կրթված չէր, չգիտեին իրենց իրավունքները և իրենց նպատակին հասնելու ճանապարհը հաճախ կաշառակերությունն էր:

Նման փոքր քաղաք-պետության համար կոռուպցիայի վերահսկողությունը կենսական նշանակություն ուներ ազգային վերածննդի, տնտեսական աճը խթանելու և օտարերկրյա ներդրումներ ներգրավելու նպատակով մրցակցային առավելություն ձեռք բերելու համար:

Կոռուպցիայի դեմ պայքարը դարձավ կառավարության ռազմավարական սկզբունքներից մեկը: Օրենքը և օրենքի գերակայության պահանջը խստացվեց: Պետական կառավարման համակարգը բարելավվեց: Այս բոլոր գործողությունները կոռումպացված Սինգապուրը դարձրին աշխարհի ամենալավ հեղինակությունն ունեցող երկրներից մեկը: Վերջին տաս տարիներին, ըստ Կոռուպցիայի ընկալման ինդեքսի (Transparency International’s Corruption Perception Index), Սինգապուրը 180 երկրների ցանկում երրորդն է:

Կոռուպցիայի դեմ ակտիվ պայքարի տրամադրվածությունն ու վճռականությունը կառավարությունն ուներ դեռևս 1960թ., երբ խորհրդարանը հայտարարեց. «Որոշվել է ձեռնարկել բոլոր հնարավոր քայլերը տեսնելու, որ բոլոր օրենսդրական և վարչական միջոցները կիրառվում են կոռուպցիայի հնարավորությունները նվազեցնելու, կոռուպցիայի դեպքերի բացահայտումն ավելի հեշտ դարձնելու և կոռուպցիոն գործողությունների մեջ ներգրավված անձանց խստագույնս պատժելու համար»:

Հակակոռուպցիոն «ուժեղ» հայտարարություններն անընդհատ հնչում էին, այդ թվում՝ 1979 թ. վարչապետ Լի Կուան Յուի կողմից, ով լավագույնս բացատրում է ազատ Սինգապուրի համար կոռուպցիայի բացակայության անհրաժեշտությունը.

«Այն պահին, երբ ղեկավարներն ավելի քիչ ազնիվ և ավելի քիչ պահանջկոտ են բարձր չափանիշների նկատմամբ, այդ պահից վարչական ամբողջականությունը կթուլանա և, ի վերջո, կփլուզվի: Սինգապուրը կարող է գոյատևել միայն այն ժամանակ, երբ նախարարներն ու բարձր պաշտոնյաները լինեն ազնիվ և արդյունավետ […]: Միայն այն ժամանակ, երբ մենք պահպանում ենք վարչակազմի այդ ամբողջականությունը, տնտեսությունը կարող է աշխատել այնպես, որպեսզի սինգապուրցիները կարողանան հստակ տեսնել ծանր աշխատանքի և բարձր պարգևավճարների միջև կապը»:

Կառավարության կայուն հանձնառության և առաջնորդության արդյունքում կոռուպցիայի դեմ զրոյական հանդուրժողականության մշակույթն արմատացավ Սինգապուրի բնակչության հոգեբանության և կենսակերպի մեջ:

Այսօր էլ կոռուպցիան արմատախիլ անելու կառավարության այս դիրքորոշումը և ցանկությունը մնացել են նույնը և արտահայտում են կառավարության քաղաքական վճռականությունն ու կամքը:

Ուժեղ քաղաքական կամքի առկայության պայմաններում կոռուպցիայի դեմ պայքարի համակարգի հիմքը բաղկացած է չորս հիմնական տարրերից`

– արդյունավետ հակակոռուպցիոն օրենքներ,

– անկախ դատական համակարգ,

– արդյունավետ և պատասխանատու պետական կառավարման համակարգ,

– արդյունավետ հակակոռուպցիոն գործակալություն:

Սինգապուրում գործող օրենքները հիմնվում են կոռուպցիայի դեմ պայքարի երկու հիմնական օրենքների` «Կոռուպցիայի կանխարգելման մասին» օրենքի (PCA) և «Կոռուպցիայի, թմրանյութերի շրջանառության և այլ ծանր հանցանքների մասին» օրենքի (CDSA) վրա: PCA-ն ունի ազդեցության լայն դաշտ ու կիրառվում է և՛ մասնավոր, և՛ պետական հատվածում ինչպես կաշառք տվողի, այնպես էլ կաշառք վերցնողի նկատմամբ: CDSA-ի կիրառման դեպքում բռնագանձվում է և՛ կոռումպացված հանցագործից անօրեն ձեռք բերված գումարը, և՛ կաշառքի միջոցով անհատների կամ կորպորացիաների կողմից ստացած այդ շահույթը: Այս օրենքների շնորհիվ կոռուպցիայի ցանկացած դրսևորում ամենաբարձր ռիսկային է:

Սինգապուրի անկախ դատական համակարգն ապահովում է դատական գործընթացների «մեկուսացումը» քաղաքական միջամտություններից: Գլխավոր դատավորը նշանակվում է երկրի նախագահի կողմից նախագահի խորհրդականների և վարչապետի առաջարկությամբ: Դատավորները նշանակվում են գլխավոր դատավորի առաջարկությամբ նախագահի կողմից: Սահմանադրության տարբեր դրույթներ երաշխավորում են Գերագույն դատարանի, դատական իշխանության անկախությունը: Լինելով թափանցիկ և օբյեկտիվ իրավակարգի կառավարման գործում` դատական համակարգը ճանաչում է կոռուպցիայի դեմ պայքարի կարևորությունը և ընդունում է կանխարգելիչ դիրքորոշում` կոռումպացված հանցագործների նկատմամբ սահմանելով կոշտ տուգանքներ և ազատազրկում: Սա կարևոր է, քանի որ հետաքննությունը և դատական հետապնդումը, անկախ նրանից, թե որքան արդյունավետ են, պետք է, այնուամենայնիվ, լրացվեն դատարանի կողմից կայացրած հետագա արդար դատավճիռներով և կոռուպցիայի կանխարգելման համար սահմանված համապատասխան պատիժներով:

Սինգապուրի հանրային ծառայությունն առաջնորդվում է Վարքագծի կանոնագրքով, որը սահմանում է պետական ծառայողներից ակնկալվող վարքագծի բարձր չափանիշներ` հիմնված ամբողջականության, անաչառության և թափանցիկության սկզբունքների վրա և սա ամրագրված է Կառավարության հրահանգների ձեռնարկում (IM), մասնավորապես.

– պետական ծառայողը չի կարող փոխառել իր հետ գործարք կատարած որևէ անձից,

– ցանկացած պահի պետական ծառայողի չապահովված պարտքերն ու պարտականությունները չեն կարող լինել ավելին, քան ամսական աշխատավարձի եռապատիկը,

– պետական ծառայողը չի կարող որևէ պաշտոնական տեղեկատվություն օգտագործել իր անձնական շահի համար,

– պետական ծառայողը պարտավոր է հայտարարագրել իր ակտիվները իր առաջին նշանակման ժամանակ, ինչպես նաև յուրաքանչյուր տարի,

– պետական ծառայողը չի կարող զբաղվել առևտրով կամ բիզնեսով կամ աշխատել կես դրույքով առանց թույլտվության,

– պետական ծառայողը չի կարող հասարակության անդամներից ընդունել ցանկացած ձևի նվերներ:

Կառավարության հանձնառությունը հանգեցրել է վարչական միջոցների ստեղծմանը` կոռուպցիայի և անօրինականության մեջ ներգրավված պետական ծառայողների հնարավորությունները նվազեցնելու համար: Այս միջոցառումները ներառում են.

– Կառավարչական և բյուրոկրատական ընթացակարգերի կանոնավորում` քաղաքացիական ծառայության արդյունավետությունը և թափանցիկությունն ապահովելու համար,

– պետական պաշտոնյաների աշխատավարձերի պարբերաբար վերանայում` մասնավոր հատվածի հետ դրանց համապատասխանությունն ու համադրելիությունն ապահովելու համար,

– հանրության սպասարկման էլեկտրոնային համակարգերի ներդրում` կոռուպցիոն ռիսկերը նվազեցնելու, պետական ծառայությունների հասանելիությունը բարձրացնելու համար և այլն:

1980-ական թվականներից գործող ազգային ՏՀՏ գլխավոր ծրագիրը, որը տարիների ընթացքում թարմացվում է, կառավարությանը թույլ է տալիս տեխնոլոգիաներն օգտագործել երկրի զարգացման և տնտեսական աճի խթանման համար: Օրինակ, Սինգապուրում գործում է GeBIZ հարթակը, որի միջոցով առցանց, ինտերնետի միջոցով իրականացվում են պետական գնումները:

Կոռուպցիայի դեմ պայքարի բյուրոն (CPIB) Սինգապուրում կոռուպցիայի դեմ պայքարի պատասխանատու միակ գործակալությունն է: Այն անկախ մարմին է և հաշվետու է միայն վարչապետին: CPIB-ն հիմնադրվել է 1952 թ. մինչև Բրիտանիայից Սինգապուրի անկախացումը: Այն կոռուպցիայի դեմ պայքարի աշխարհի ամենահին գործակալություններից մեկն է: Օրենքը թույլ է տալիս CBIP-ին հետաքննել կոռուպցիոն դեպքերը ինչպես մասնավոր, այնպես էլ պետական հատվածում: Շատ երկրներւմ հակակոռուպցիոն գործակալությունները չեն աշխատում մասնավոր հատվածում: Սինգապուրի համար ռազմավարական նշանակություն ունի մասնավոր հատվածի «մաքրությունը», քանի որ հակառակ դեպքում երկրները չեն ցանկանա առևտուր իրականացնել Սինգապուրի հետ և իրենց գումարները ներդնել Սինգապուրում:

Այսպիսով՝ քաղաքական կամքը հիմք է, որից պետությունները պետք է սկսեն իրենց հակակոռուպցիոն ծրագրերը: Միայն այն դեպքում, երբ պետությունը ստեղծում է այդ հիմքը, կոռուպցիայի դեմ պայքարի համար ստեղծված համակարգերը և ինստիտուտները կարող են հաջողության հասնել:

Ակնհայտ է, որ հակակոռուպցիոն հաջողված ռազմավարության մեջ կան բազմաթիվ գործոններ, որոնք պահանջում են համապարփակ մոտեցում: Չի կարելի պայքարել կոռուպցիայի դեմ մեկուսացված նախաձեռնություններով՝ առանց գործընկերության և առանց հասկանալու կոռուպցիայի բնույթը: Կոռուպցիայի դեմ պայքարում հաջողության հասնելու համար անհրաժեշտ է համալիր ազգային ծրագիր, որը ներառում է ամբողջ կառավարությունը և մասնավոր հատվածը: