Նամակ խորթ եղբորը

(թարգմանությունը “Free Market Economics” գրքից)

Նորաբնակի կյանքը ծանր էր մեկի համար, որն ուներ երկու երեխա, բայց չուներ կին՝ նրանց խնամելու կամ տան հոգսը կիսելու համար։ Ուստի Թոմաս Լինքոլնն իր առաջին կնոջ եւ Աբրահամի մոր՝ Նենսի Հենքսի մահվանից (1818) մոտ մեկ տարի անց կրկին ամուսնացավ։ Նոր կինը՝ Սառա Բուշ Ջոնսթոնը, եւս այրի էր եւ ուներ երեք երեխա։ Ըստ պատմաբանների՝ Աբրահամ Լինքոլնի խորթ եղբայր Ջոն Դ. Ջոնսթոնը, որը նրանից փոքր էր հինգ տարով, ծույլ եւ անճարակ մարդ էր։ Փոքր եղբորն ուղղված սույն նամակը Լինքոլնը գրել է 39 տարեկանում, երբ արդեն կոնգրեսմեն էր Իլինոյս նահանգից։

Վաշինգթոն, 24 դեկտեմբերի, 1848 թվական
Սիրելի Ջոնսթոն,

Չեմ կարծում, որ ութսուն դոլարի խնդրանքդ բավարարելը լավագույն բանը կլիներ հիմա։ Երբ ժամանակ առ ժամանակ փոքր ինչ օգնել եմ քեզ, միշտ ասել ես, թե՝ «հիմա արդեն շատ լավ կլինի», բայց շատ չանցած՝ կրկին միեւնույն դժվարին կացության մեջ ես հայտնվել։ Այսպիսի բան կարող է պատահել միայն քո վարքի որոշակի թերության պատճառով։ Թե որն է դա, թերեւս գիտեմ։ Դու ծույլ չես, մինչդեռ պարապ կյանք ես վարում։ Քեզ ճանաչելուց ի վեր ես չեմ հիշում, որ երբեւէ տեսած լինեմ քեզ մեկ օր իսկ օրնիբուն աշխատելիս։ Աշխատանքից առանձնապես չես խորշում, բայց շատ չես աշխատում եւս, զուտ որովհետեւ չես համարում, թե դրանով լավ փող կվաստակես։ Անտեղի ժամավաճառության այս սովորությունն է քո բոլոր բարդությունների պատճառը, ուստի քեզ եւ հատկապես երեխաներիդ համար անչափ կարեւոր է, որ կոտրես դա քո մեջ։ Իսկ երեխաներիդ համար սա առավել կարեւոր է, քանի որ նրանք ավելի երկար ժամանակ ունեն ապրելու եւ ավելի հեշտորեն հեռու կմնան պարապորդության սովորությունից, քան ձեռք բերելով՝ կկարողանան հաղթահարել։

Քեզ հիմա փող է անհրաժեշտ, եւ ես առաջարկում եմ, որ ողջ եռանդով աշխատանքի անցնես այնպիսի մեկի մոտ, որը կվճարի դրա դիմաց։ Թող հայրիկն ու տղաներդ զբաղվեն տան հոգսերով՝ վարուցանքով եւ այլն, իսկ ինքդ գնա լավագույն աշխատավարձով կամ պարտքի մարման պայմանով աշխատանքին, որը կգտնես։ Քո ջանքերն ըստ արժանվույն հատուցելու համար խոստանում եմ քեզ, որ այսօրվանից մինչեւ մյուս մայիս աշխատածդ կամ պարտքի դիմաց հատուցածդ յուրաքանչուր դոլարին ես կհավելեմ եւս մեկը։ Եթե տեղավորվես ամսական տասը դոլարով, ասածիս համաձայն՝ ինձնից կստանաս եւս տասը, այսինքն, ընդհանուր առմամբ՝ քսան դոլար։ Չեմ ասում, թե վեր կենաս գնաս Սենթ Լուիս կամ կապարի հանքեր կամ Կալիֆոռնիայի ոսկու հանքեր, այլ [հորդորում եմ, որ ջանասիրաբար գործես լավագույն աշխատավարձով, որ կգտնես] Քոուլզ կոմսությունում՝ տանը մոտիկ։ Եթե հիմա վարվես այդպես, շուտով դուրս կգաս բոլոր պարտքերիցդ, եւ ավելին՝ ձեռք կբերես այնպիսի սովորություն, որը քեզ հեռու կպահի կրկին պարտքի տակ ընկնելուց։ Իսկ եթե հիմա փակեմ քո պարտքը, մյուս տարի դու նույնքան խրված կմնաս պարտքերում, որքան եւ միշտ։ Ասում ես՝ պատրաստ ես Երկնքում քո տեղը վաճառել 70 կամ 80 դոլարով։ Շատ էժան ես գնահատում երկնային տեղդ, քանի որ իմ առաջարկով դու միեւնույն գումարը կվաստակես ընդամենը չորս-հինգ ամիս աշխատելուց հետո։ Ասում ես նաեւ, որ եթե քեզ ընձեռեմ այդ փողը, կհանձնես քո հողն ինձ եւ, եթե չկարողանաս վերադարձնել, կփոխանցես նաեւ սեփականության իրավունքը։ Ասածդ անմտություն է։ Եթե այդ հողն ունենալով հանդերձ չես կարողանում ապրել, ինչպե՞ս ես ապրելու առանց դրա։ Դու միշտ լավ ես վերաբերվել ինձ, եւ ես չէի ցանկանա անսիրտ լինել քո նկատմամբ։ Ընդհակառակը՝ եթե հետեւես իմ խորհրդին, կհամոզվես, որ այն ավելին արժե քեզ համար, քան ութ անգամ ութսուն դոլարը։

Քեզ սիրող եղբայր՝
Ա. Լինքոլն

Թարգմանիչ` Վազգեն Ղազարյան